Zeldzaam zelfportret Jan van Mieris aangekocht door Museum De Lakenhal

1 juli 2014

Museum De Lakenhal heeft een zeldzaam zelfportret van de Leidse fijnschilder Jan van Mieris (1660-1690) aangekocht. De aankoop kwam tot stand met steun van de Vereniging Rembrandt, mede dankzij haar BankGiro Loterij Aankoopfonds en haar Themafonds 17de-eeuwse Schilderkunst, en het Mondriaan Fonds. Vanaf 2 juli is het schilderij in een speciale presentatie op zaal te zien.

Jan van Mieris was een zoon van de beroemde fijnschilder Frans van Mieris. Toen hij in 1690, op dertigjarige leeftijd, in Rome overleed, liet hij een betrekkelijk klein oeuvre na van zo’n twintig schilderijen. Het Zelfportret uit ca. 1685 was daarin een hoogtepunt. Het relatief grote schilderij werd lang gekoesterd bij de familie van de kunstenaar, tot het in 1749 werd verkocht aan Allard de la Court. Deze vermogende Leidse textielfabrikant had in zijn huis aan het Rapenburg een van de belangrijkste verzamelingen van de Republiek bijeengebracht. De laatste particuliere eigenaren van het schilderij waren de in 2006 overleden schrijver Gerard Reve en zijn partner Joop Schafthuizen. Museum De Lakenhal is verguld met de aanwinst van het schilderij. Museumdirecteur Meta Knol: “Na eeuwenlange omzwervingen komt het schilderij nu weer ‘thuis’ in Leiden. Het past perfect in onze collectie met hoogtepunten uit de schilderkunst van de Gouden Eeuw.”

Fijnschilder par excellence

In de natuurgetrouwe weergave van stoffen zoals fluweel en zijde manifesteert Jan van Mieris zich als fijnschilder par excellence. Op het schilderij portretteert Jan van Mieris zichzelf terwijl hij opkijkt tijdens het tekenen. In de linkerhand houdt hij zijn palet met kwasten ter aanduiding van zijn kunstenaarschap. Van Mieris heeft zijn gezicht niet geïdealiseerd weergegeven, maar juist opvallend realistisch, inclusief een klein litteken bij zijn mond. De schilder maakte het zelfportret op de vooravond van zijn vertrek naar Rome, mogelijk speciaal voor zijn beroemde vader, de schilder Frans van Mieris de Oude.

Dat Jan van Mieris de naam van ‘fijnschilder’ eer aandoet, blijkt ook uit andere werken van zijn hand die zich in de collectie van Museum De Lakenhal bevinden zoals Minerva verheft de wetenschap (ca. 1680-85) en Odysseus en Circe (1685). De klassieke onderwerpen van deze schilderijen zijn typerend voor Jan van Mieris, die na zijn leertijd bij zijn vader naar Amsterdam was getrokken om verder te leren bij de klassieke schilder Gerard de Lairesse. In de uiterst gedetailleerde weergave van satijnen stoffen of de weerkaatsing van licht bewijst Jan van Mieris echter een fijnschilder te zijn van het eerste uur.

Een centrale plaats in de collectie

Het zelfportret is vanaf 1 juli onderwerp van een speciale presentatie in Museum De Lakenhal. Deze presentatie sluit aan op de tentoonstelling ‘Gerrit Dou. The Leiden Collection from New York’, die nog t/m 31 augustus in Museum De Lakenhal te zien is. Deze privéverzameling uit de VS bevat de grootste collectie schilderijen van Gerrit Dou ter wereld en is nooit eerder tentoongesteld: een unieke belevenis! Gerrit Dou (1613-1675) is de bekendste Leidse fijnschilder, en de leermeester van Frans van Mieris, de vader van Jan. Op zijn beurt was Dou zelf de eerste leerling van Rembrandt. In Museum De Lakenhal is werk van al deze kunstenaars permanent te zien.

Noot voor de redactie

Museum De Lakenhal is het museum voor kunst, kunstnijverheid en geschiedenis van de stad Leiden. Tot de hoogtepunten uit de collectie behoren werken van oude meesters als Lucas van Leyden, Rembrandt van Rijn en Jan Steen, maar ook van moderne kunstenaars als Theo van Doesburg, Jan Wolkers en Erwin Olaf. Museum De Lakenhal maakt kwaliteitsvolle tentoonstellingen van (inter)nationaal belang op basis van Leidse bronnen. Het museum profileert zich als een vernieuwend netwerkmuseum en verbindt heden en verleden door bezoekers te inspireren met oude en nieuwe gezichtspunten.

Informatie

Afdeling Publiekszaken

pr@lakenhal.nl

Digitale presentatie Vereniging Rembrandt

Een digitale presentatie rondom de aankoop in context van de Collectie Nederland op de website van de Vereniging Rembrandt.

download persafbeelding