Home
tentoonstellingen

11 oktober 2025 t/m 8 maart 2026

Meesterlijk Mysterie - Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot

Emotie, verstilling en melancholie. Fenomenaal geschilderd. Maar door wie? Dat weet niemand. Voor het eerst komen de belangrijkste schilderijen van de onbekende maar zeer getalenteerde 17de-eeuwse Meester I.S. bij elkaar in de tentoonstelling Meesterlijk Mysterie - Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot. Veel van deze werken, met rauwe, bijna hyperrealistische gezichten, zijn voor het eerst samen te zien. Ze worden getoond naast werk van tijdgenoten als Rembrandt, Jan Lievens en Gerrit Dou. Ontdek het geheimzinnige verhaal van een groot kunstenaar, wiens naam onbekend bleef.

Ongrijpbaar mysterie

Wie was de kunstenaar achter de initialen I.S.? Hoewel de schilderijen al eeuwen bewonderd worden, weten we vrijwel niets over de maker. Het oeuvre van Meester I.S. bestaat grotendeels uit tronies: rauw realistische gezichten, geschilderd met een bijna hyperrealistische precisie. Juist de melancholische blikken en imperfecties maken het werk van de schilder aangrijpend en uniek. Voor het eerst wordt een aantal van de belangrijkste werken van Meester I.S., afkomstig uit toonaangevende musea en privécollecties, samengebracht. Veel van deze schilderijen waren zelden of nooit eerder te zien. Vanwege de sterke stilistische overeenkomsten is het aannemelijk dat Meester I.S. in aanraking is gekomen met kunstenaars uit Leiden.

Meester I.S., Portret van een vrouw, ca. 1650
Meester I.S., Portret van een vrouw, ca. 1650 Montreal Museum of Fine Arts, Montreal
Foto: Joep Jacobs
Foto: Joep Jacobs

nooit eerder te zien

Museum De Lakenhal brengt, samen met Serlachius Museums in Finland, de belangrijkste schilderijen van Meester I.S. uit nationale, internationale en particuliere collecties voor het eerst bij elkaar. Veel van deze schilderijen waren zelden of nooit eerder te zien. De tentoonstelling toont de belangrijkste werken, waaronder meerdere nieuwe toeschrijvingen en ontdekkingen. Ze worden getoond naast werk van bovengenoemde tijdgenoten.

Rembrandt Harmensz. van Rijn, Oude man met bontmuts, 1630
Rembrandt Harmensz. van Rijn, Oude man met bontmuts, 1630 Tiroler Landesmuseen, Innsbruck
Meester I.S., Oude man met bontmuts, jaren 1640
Meester I.S., Oude man met bontmuts, jaren 1640 Gösta Serlachius Fine Arts Foundation, Mänttä

uitgebreid onderzoek

Aan de tentoonstelling ligt uitgebreid onderzoek naar het werk en de identiteit van de meester ten grondslag, geleid door conservatoren Janneke van Asperen (Museum De Lakenhal) en Tomi Moisio (Serlachius Museums), in samenwerking met externe deskundigen van de Radboud Universiteit in Nijmegen en Museum Rembrandthuis. Het is wereldwijd de eerste keer dat het oeuvre van de kunstenaar, waarschijnlijk bestaand uit 25 tot 30 schilderijen, wordt onderzocht. De uitkomsten vormen ook de basis voor de publicatie die ter gelegenheid van de tentoonstelling verschijnt.

Deze tentoonstelling is van 12 april t/m 17 augustus 2025 ook te zien in Serlachius Museums in Mänttä in Finland en reist daarna door naar Museum De Lakenhal. In Finland werd het raadsel rondom Meester I.S. al ‘one of the great mysteries of 17th-century Dutch art’ genoemd.

Meester I.S., Man met een blind oog, 1653-1655
Meester I.S., Man met een blind oog, 1653-1655 Particuliere collectie, met dank aan Jacques Leegenhoek en Hubert Duchemin
Meester I.S., Man met een gezwel op zijn neus, 1645
Meester I.S., Man met een gezwel op zijn neus, 1645 Nationalmuseum, Stockholm

activiteiten

Voor families

Rond deze tentoonstelling is van alles te doen. Voor families zijn er bijvoorbeeld rondleidingen en kindercolleges. Schets een tronie in het Open Atelier of teken petten en hoeden in een speciale tekenopdracht. Bekijk alle activiteiten.

Lakenhal Laat, College op Zondag en meer

Verschillende edities van Lakenhal Laat en College op Zondag staan in het teken van de tentoonstelling. Of laat je rondleiden door een van onze rondleiders. Bekijk alle speciale activiteiten in het overzicht.

Foto: Taco van der Eb

Audiotour

In de bijbehorende audiotour neemt actrice Anna Drijver je mee op ontdekkingstocht door de tentoonstelling. Samen bestudeer je (kunst)historische aanwijzingen in de schilderijen. Kijk met aandacht en ga zelf op zoek naar antwoorden. Kom jij erachter wie Meester I.S. is? Je beluistert de audiotour via de gratis te downloaden Lakenhal-app.

Publicatie

Bij de tentoonstelling verschijnt het boek Master I.S. - Enigmatic Contemporary of Rembrandt. Dit boek is het eerste gepubliceerde onderzoek naar het oeuvre van Meester I.S. Het boek is onder redactie van Janneke van Asperen (Curator Museum De Lakenhal) en Tomi Moisio (Curator Serlachius Museums). Ook bevat het boek een bijdrage door experts Volker Manuth en Marieke de Winkel, die al jarenlang onderzoek doen naar Meester I.S. Het Engelstalige boek is vanaf 11 oktober te koop in de museumwinkel voor €29,50.

Daarnaast verschijnt een speciale editie van Kunstschrift naar aanleiding van de tentoonstelling. Deze is in het Nederlands en voor €12,75 te koop in de museumwinkel.

In de media


☆☆☆☆
'Meester I.S., wie hij ook was, heeft drie of vier kopstudies gemaakt die tot de mooiste portretten in de zeventiende-eeuwse Nederlandse kunst behoren.'

  • NRC

☆☆☆☆
‘Het meest tot de verbeelding spreken de oudere mensen die I.S. als zogenaamde ‘tronies’ vastlegde in zijn schilderijen – […] amper te onderscheiden van de bekende Nederlandse schilders.’

  • Trouw

'[De schilderijen] stralen een naar binnen gekeerde bedruktheid uit die makkelijk onder je huid kruipt.'

  • De Volkskrant

'Wie was de maker van dit verbluffende staaltje realisme?'

  • Museumtijdschrift

‘Een van de grootste raadsels uit de schilderkunst van de Nederlandse 17de eeuw.’

  • Collect

‘De gezichten van I.S. zijn het meest krachtige deel en het hart van het oeuvre.’

  • See All This

‘De schilderijtjes […] zijn perfect uitgelicht. Daardoor stap je als bezoeker bijna als vanzelf naar voren om de kunstwerken goed te bekijken.’

  • Leidsch Dagblad
Meester I.S., Portret van een oude vrouw, 1651
Meester I.S., Portret van een oude vrouw, 1651 Kunsthistorisches Museum, Wenen




Deze tentoonstelling is samengesteld door Janneke van Asperen.
Daarnaast droegen Volker Manuth, Tomi Moisio, Marieke de Winkel en David de Witt bij aan het onderzoek.
Ruimtetijd maakte het tentoonstellingsontwerp.

Dank

De tentoonstelling Meesterlijk Mysterie - Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot wordt mede mogelijk gemaakt met steun van Gemeente Leiden, Mondriaan Fonds, Turing Foundation, Blockbusterfonds, het Cultuurfonds, het Lucas van Leyden Mecenaat, Stichting Zabawas, DutchCulture en door de rijksoverheid: de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een indemniteitsgarantie toegekend.