In memoriam: Rembrant-kenner Ernst van de Wetering
Door Christiaan Vogelaar, conservator oude kunst bij Museum De Lakenhal
Op 11 augustus jongstleden overleed in zijn woonplaats Amsterdam prof. dr. Ernst van de Wetering, op de leeftijd van 83 jaar. Hij genoot internationaal groot aanzien als kenner van het werk van Rembrandt. Door de jaren heen was Van de Wetering nauw betrokken bij het realiseren van uiteenlopende tentoonstellingen over Rembrandt in Museum De Lakenhal.
Wie Rembrandt zei, zei Ernst van de Wetering. Hij wijdde zijn hele leven als kunsthistoricus aan het bestuderen van Rembrandts geschilderde oeuvre. Hij bracht het tot gewoon hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Vanaf 1993 leidde Van de Wetering het Rembrandt Research Project, dat baanbrekend onderzoek deed naar Rembrandts werkwijze en schildertechniek. De bevindingen van het onderzoek werden gepubliceerd in de zeven lijvige volumes van het gezaghebbende Corpus of Rembrandts Paintings dat in 2015 werd afgerond. Het tweede deel, in zijn geheel gewijd aan het vroege werk, is een mijlpaal voor onze kennis van de Leidse jaren van de kunstenaar. Van de Weterings oordeel was doorslaggevend of een schilderij echt aan hem kon worden toegeschreven, een kopie was, of deels of helemaal van de hand was van een of meerdere leerlingen. Met regelmaat haalde hij met zijn uitspraken het nieuws en verscheen hij op televisie. Grote bekendheid kreeg Van de Wetering ook met zijn boeken, waarvan zijn Rembrandt. The Painter at Work het bekendst is geworden.
Van de Weterings inzet voor Museum De Lakenhal gaat terug tot 1976, toen hij betrokken was bij de totstandkoming van de tentoonstelling Geschildert tot Leyden Anno 1626. De opzet van de tentoonstelling was baanbrekend omdat Rembrandts werken uit 1626 niet langer als geïsoleerde kunstwerken werden getoond, maar binnen de sociale en artistieke context van Leiden. Van de Wetering was nauw betrokken bij de tentoonstelling Rembrandt & Lievens in Leiden in 1991-1992 en schreef in de bijbehorende catalogus een cruciaal artikel over de nauwe samenwerking tussen de jonge Rembrandt en zijn vriend Jan Lievens. Ook was Van Weterings hulp bij maar liefst drie Rembrandt-tentoonstellingen in het Rembrandtjaar 2006 onontbeerlijk. Voor de tentoonstelling Rembrandts moeder. Mythe en werkelijkheid schreef hij opnieuw een artikel in de bijbehorende catalogus. Door zijn bemiddeling kon Museum De Lakenhal in dat jaar ook Rembrandts belangrijkste landschap lenen: het majestueuze doek The Mill uit de National Gallery of Art in Washington, dat sinds de zeventiende eeuw niet meer in ons land te zien was geweest.
Ernst van de Wetering was niet alleen een gezaghebbende geleerde, maar ook een buitengewoon onderhoudend personage. Met dankbaarheid denk ik terug aan de vaak urenlange gesprekken over Rembrandt die ik met hem mocht voeren ter voorbereiding van uiteenlopende tentoonstellingen in Leiden. Locatie: het café om de hoek van zijn instituut. Tegenprestatie: bier en bitterballen, op kosten van het museum.
Christiaan Vogelaar
