WERELDSCHATTEN! Van Cicero tot Erwin Olaf. Ontdek de Bijzondere Collecties van de Universiteit Leiden
22 februari 2013
Museum De Lakenhal toont in samenwerking met de Universitaire Bibliotheken Leiden van 9 maart t/m 30 juni 2013 topstukken uit de schatkamer van de Universiteit Leiden: de Bijzondere Collecties. Van de 9de-eeuwse codex Aratea tot kaarten van Blaeu, tekeningen van grootmeesters als Rembrandt en Goltzius en foto’s van Richard Avedon, Robert Capa en Erwin Olaf: niet eerder was het mogelijk om kwetsbare topstukken uit alle gelederen van deze collectie in tentoonstellingsverband te bewonderen.
Bijzondere Collecties Universiteit Leiden
De bibliotheek van de Universiteit Leiden is de oudste in ons land en één van de rijkste ter wereld. Zij wordt in één adem genoemd met de eeuwenoude universiteitsbibliotheken van Parijs, Oxford, Heidelberg en Padua. Naast het immense boekenbestand dankt de bibliotheek haar mondiale reputatie vooral aan de zogenaamde Bijzondere Collecties van westerse en oosterse manuscripten, zeldzame drukwerken, tekeningen, kaarten, topografische atlassen, foto’s en fotografica.
Het begin van een collectie
In 1575 schenkt Willem van Oranje de nieuw gestichte universiteit van Leiden haar eerste boeken. Het betreft de meertalige uitgave van de Bijbel, de Biblia polyglotta, die enkele jaren eerder bij Christoffel Plantijn in Antwerpen gedrukt was. In de loop van de zestiende tot de twintigste eeuw groeit de verzameling, vooral dankzij de schenkingen van internationaal gerenommeerde geleerden als Daniel Heinsius, Joseph Scaliger en Christiaan Huygens. Met de aankoop van de beroemde bibliotheek van Isaac Vossius wist de bibliotheek haar bestand te verdubbelen.
Uniek: 9e eeuwse Aratea
In de Bijzondere Collecties bevinden zich vele unieke, met de hand gedecoreerde boeken. Het vroegste topstuk in deze tentoonstelling is de 9de-eeuwse Aratea, één van de kostbaarste schatten uit de Leidse bibliotheek. Deze codex is rond 840 gemaakt aan het hof van Lodewijk de Vrome in Aken en vormt door zijn miniaturen een hoogtepunt van westerse schilderkunst op klein formaat. Het rijk gedecoreerde 12de-eeuwse psalter van Lodewijk de Heilige, koning van Frankrijk, is een toonbeeld van hoofse en dramatische vertelkunst.
Van Prins Diponegoro tot keizerlijke zegels uit China
De tentoonstelling laat ook de rijkdom en grote diversiteit van de oosterse collecties zien: van Chinees drukwerk uit de 14de-eeuwse Yuan dynastie met keizerlijke zegels tot dichtbundels uit 16e-eews Perzië en van een Japans traktaat over walvissen tot een plattegrond van het kasteel van de shogun te Edo. Uniek zijn een brief van de sultan van Atjeh op blauw geprepareerd papier aan stadhouder Frederik Hendrik (1639) en een tekening van de rebelse Javaanse prins Diponegoro. Het absoluut zwaarste object op de tentoonstelling is een in koper gebeitelde Zuid-Indiase charter uit de 11de eeuw. Van Rembrandt tot mysterieuze verrassingen als Humbert de Superville Met recht ‘Bijzonder’ te noemen is de zo’n 13.000 nummers tellende verzameling tekeningen. Hieruit worden werken van grote meesters als Jan Gossaert, Hendrick Goltzius en Rembrandt van Rijn tentoongesteld, maar ook van de mysterieuze 19de-eeuwse symbolist, geleerde en eerste directeur van het Leidse Prentenkabinet D.P.G. Humbert de Superville. De herwaardering van zijn tekeningen – hij maakte er duizenden – gaf de doorgaans voor saai versleten Nederlandse kunst van rond 1800 een nieuwe impuls.
Op ontdekkingsreis met Blaeu en de VOC
Topografische kaarten van Blaeu en Van Keulen, VOC-plattegronden, atlassen van Ptolemaeus en Montanus bieden een verrassend helder inzicht in de wereld en hoe deze door de eeuwen heen ontdekt, doorkruist en veroverd is.
Primeur: complete fotoserie van Erwin Olaf tentoongesteld
De verzameling foto’s en fotografica beslaat de gehele geschiedenis van de fotografie, van zeldzaam vroege opnames uit het midden van de 19de eeuw tot werken van internationale grootheden als Alfred Stieglitz, Richard Avedon, Emmy Andriesse en Ed van der Elsken uit de 20ste eeuw, maar ook van Erwin Olaf uit onze tijd. In 2011 maakte Erwin Olaf in opdracht van Universitaire Bibliotheken Leiden en Museum De Lakenhal een fotoserie gebaseerd op de geschiedenis van het Leidens Beleg en Ontzet. Speciaal voor de tentoonstelling Wereldschatten! wordt de serie nu voor het eerst in zijn totaliteit tentoongesteld. Intensieve samenwerking Museum De Lakenhal en Universiteit Leiden Museum De Lakenhal heeft als ambitie de geschiedenis, kunst en kunstnijverheid van de stad Leiden zo goed en aansprekend mogelijk te tonen in het museum en daarbuiten, in synergie met de stad. De Leidse universiteit is al sinds 1575 een belangrijke bepalende factor in de ontwikkeling en de identiteit van Leiden. De tentoonstelling Wereldschatten! vormt het begin van een meer intensieve samenwerking tussen Museum De Lakenhal en de Universitaire Bibliotheken Leiden.
Magna Commoditas
Ter gelegenheid van het 425-jarig bestaan van de Universitaire Bibliotheken Leiden is de rijk geïllustreerde publicatie Magna Commoditas. Leiden University's Great Asset. 425 Years of Library Services and Collections (2012, Leiden University Press) verschenen. Hierin wordt niet alleen een overzicht gegeven van de roemruchte geschiedenis van de universiteitsbibliotheek Leiden, maar ook van de impact van de digitale revolutie en andere actuele ontwikkelingen in het bibliotheekwezen. Verkrijgbaar in de museumwinkel voor €69,95